Sầu Riêng Rụng Trái Non, Trái Lớn – Nguyên Nhân & Giải Pháp Khắc Phục Hiệu Quả

 

Sầu Riêng Rụng Trái Non hoặc rụng trái lớn không chỉ làm giảm năng suất mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng và lợi nhuận của nhà vườn. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ các nguyên nhân phổ biến và cung cấp giải pháp khắc phục triệt để, giúp bảo vệ năng suất, duy trì sức cây và tối đa hóa lợi nhuận mỗi mùa vụ.

 

1. Hiện Tượng Rụng Trái Ở Sầu Riêng

1.1. Giá Trị Kinh Tế Của Sầu Riêng

Sầu riêng đang là cây trồng chủ lực của nông nghiệp Việt Nam, mang lại giá trị kinh tế cao. Trong 9 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đạt khoảng 2,5 tỷ USD, đóng góp lớn vào tổng giá trị xuất khẩu rau quả hơn 5,6 tỷ USD.
Nhờ giá bán cao (70–80 triệu đồng/tấn), nhiều hộ nông dân thu lợi nhuận tới 700 triệu đồng/ha/năm. Tuy nhiên, rụng trái vẫn là “nỗi đau” của nhiều vườn, gây thất thu lớn.

Để quản lý hiệu quả hiện tượng rụng trái non sầu riêng, việc đầu tiên và quan trọng nhất là phân biệt rõ ràng giữa các dạng rụng trái khác nhau, đặc biệt là rụng trái sinh lý và rụng trái bất thường. Sự nhận diện chính xác sẽ định hướng cho các biện pháp can thiệp kịp thời và phù hợp, tránh lãng phí nguồn lực và tối ưu hóa hiệu quả phòng trừ.

1.2. Rụng Trái Là Gì?

Để quản lý hiệu quả hiện tượng rụng trái sầu riêng, việc đầu tiên và quan trọng nhất là phân biệt rõ ràng giữa các dạng rụng trái khác nhau, đặc biệt là rụng trái sinh lý và rụng trái bất thường. Sự nhận diện chính xác sẽ định hướng cho các biện pháp can thiệp kịp thời và phù hợp, tránh lãng phí nguồn lực và tối ưu hóa hiệu quả phòng trừ.

sinh lý thường không phải là vấn đề quá đáng lo ngại và không ảnh hưởng đáng kể đến tổng năng suất của cây nếu được quản lý đúng cách.

• Rụng sinh lý (tự nhiên): Rụng trái sinh lý là một hiện tượng hoàn toàn tự nhiên và bình thường trong chu trình phát triển của cây sầu riêng, không phải do sâu bệnh hay các tác nhân gây hại bên ngoài.Cơ chế của hiện tượng này là khi cây sầu riêng đậu một lượng trái non quá lớn, vượt quá khả năng cung cấp dinh dưỡng của nó. Để đảm bảo sức khỏe tổng thể và chất lượng của những trái còn lại, cây sẽ tự động “xả” bớt một phần trái yếu hoặc không đủ điều kiện phát triển.

Hiện tượng này thường xảy ra vào giai đoạn cây ra hoa, đậu trái và phát triển trái non. Cụ thể hơn, sau khi đậu trái khoảng 7-10 ngày, những hoa không được thụ phấn sẽ rụng. Tiếp đó, từ tuần thứ 3 sau khi đậu trái, hiện tượng rụng trái non sẽ xuất hiện nhiều hơn và dần ổn định từ tuần thứ 6. Đối với các giống sầu riêng phổ biến, thời gian rụng sinh lý có thể khác nhau: giống Ri6 thường kéo dài khoảng 30 ngày, trong khi giống sầu riêng Thái có thể lên tới 60 ngày. Nhìn chung, rụng trái sinh lý thường không phải là vấn đề quá đáng lo ngại và không ảnh hưởng đáng kể đến tổng năng suất của cây nếu được quản lý đúng cách.

• Rụng bất thường: Ngược lại với rụng sinh lý, rụng trái bất thường, đặc biệt là rụng do sốc, là một hiện tượng cực kỳ nguy hiểm và có thể gây thiệt hại nặng nề cho năng suất vườn cây. Dấu hiệu nhận biết rõ ràng của rụng trái bất thường là trái rụng hàng loạt và nhanh chóng, thường chỉ trong vòng 2-3 ngày, đặc biệt là sau những trận mưa lớn hoặc khi có sự thay đổi thời tiết đột ngột.7 Các triệu chứng khác có thể bao gồm trái non rụng chậm, có vành khăn, chậm lớn hoặc khô héo.

Khả năng phân biệt giữa rụng sinh lý và rụng do sốc là yếu tố then chốt để có hành động kịp thời và chính xác. Nếu một nông dân nhầm lẫn hiện tượng rụng trái hàng loạt do sốc với rụng sinh lý tự nhiên, việc trì hoãn can thiệp có thể dẫn đến mất mùa nghiêm trọng. Ngược lại, nếu quá lo lắng và can thiệp thái quá vào giai đoạn rụng sinh lý bình thường, có thể gây ra những tác động tiêu cực không cần thiết, chẳng hạn như sử dụng hóa chất quá mức. Do đó, việc hiểu rõ các triệu chứng cụ thể và thời điểm xảy ra của từng loại rụng trái là vô cùng quan trọng để áp dụng các giải pháp phù hợp và hiệu quả nhất. Các nguyên nhân chính gây rụng trái bất thường thường xuất phát từ các yếu tố bên ngoài gây stress cho cây như thời tiết khắc nghiệt, dinh dưỡng mất cân đối, sâu bệnh hại, hoặc kỹ thuật canh tác không phù hợp.

2. Nguyên Nhân Chính Khiến Sầu Riêng Rụng Trái Bất Thường

2.1. Thời Tiết Bất Lợi

• Sốc nhiệt (chênh lệch nhiệt độ, nắng nóng kéo dài): Cây sầu riêng cực kỳ nhạy cảm với sự thay đổi của thời tiết. Nhiệt độ thấp, sương muối, hoặc nắng nóng kéo dài đều có thể gây rụng trái sinh lý.1 Đặc biệt, sự chênh lệch nhiệt độ lớn giữa ngày và đêm, ví dụ như ban ngày nắng nóng gay gắt (35-38 độ C) và ban đêm nhiệt độ giảm đột ngột (22-25 độ C), sẽ gây sốc nhiệt cho cây, dẫn đến rụng hoa, trái non và thậm chí cháy lá. Tình trạng thiếu nước trong điều kiện nắng nóng cũng làm tăng nguy cơ sốc nhiệt cho cây.
• Sốc nước (khô hạn, ngập úng, mưa đột ngột): Việc để cây bị khô hạn quá lâu sau đó tưới nước đột ngột, hoặc khi cây đang nuôi trái non mà gặp phải những trận mưa lớn bất ngờ, có thể gây sốc nước, làm rối loạn sinh lý cây và dẫn đến rụng trái.4 ___`Mưa lớn liên tục còn khiến tầng đất quanh gốc cây ẩm ướt, làm rễ bị “ngộp”, thiếu oxy, gây chết rễ lông và ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận chuyển dinh dưỡng nuôi trái, dẫn đến rụng trái non hoặc trái đang lớn.Ngoài ra, mưa nhiều cũng có thể rửa trôi hoặc làm giảm khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng thiết yếu như Canxi, Bo, Kẽm, khiến cuống trái yếu và dễ rụng.
• Gió mạnh và ánh sáng yếu: Cây sầu riêng có thân gỗ yếu và bộ rễ nông, nên không chịu được gió mạnh. Gió mạnh đột ngột có thể tác động trực tiếp, gây rụng trái non. Bên cạnh đó, trời âm u, thiếu nắng kéo dài sẽ làm giảm hoạt động quang hợp của cây, dẫn đến mất cân đối dinh dưỡng và chuyển hóa kém. Trong tình huống này, cây sẽ tự điều chỉnh bằng cách rút bớt trái để giảm tải áp lực nuôi dưỡng.

2.2. Thiếu Hụt hoặc Mất Cân Bằng Dinh Dưỡng

Yếu tố sinh lý và dinh dưỡng

• Quá tải trái và cạnh tranh dinh dưỡng nội tại: Khi cây sầu riêng đậu quá nhiều trái, vượt quá khả năng cung cấp dinh dưỡng của bộ rễ và lá, cây sẽ tự điều chỉnh bằng cách loại bỏ bớt những trái yếu hơn để tập trung nguồn lực nuôi dưỡng những trái còn lại. Đây là một cơ chế tự bảo vệ của cây để duy trì sức khỏe và đảm bảo chất lượng trái. không cho sầu riêng rụng trái non
• Thiếu hụt hoặc mất cân đối dinh dưỡng đa, trung, vi lượng: Giai đoạn cây sầu riêng mang trái đòi hỏi một lượng dinh dưỡng khổng lồ. Nếu cây bị thiếu hụt dinh dưỡng hoặc các chất dinh dưỡng bị mất cân đối, cây sẽ suy yếu, không đủ sức nuôi trái và dẫn đến rụng trái hàng loạt khiến cho sầu riêng rụng trái non

• Canxi (Ca): Là thành phần cấu trúc chính của thành tế bào thực vật, giúp tăng cường độ bền vững, hỗ trợ hấp thu các dinh dưỡng khác, kích thích phân chia tế bào, và đặc biệt quan trọng trong việc giúp thụ phấn, tăng tỷ lệ đậu trái và làm chắc cuống trái, hạn chế rụng quả non. Canxi còn giúp cây chống chịu tốt hơn với sốc nhiệt.
• Bo (Boron): Cực kỳ thiết yếu cho quá trình ra hoa và kết trái. Bo giúp cây ra hoa đều, tăng cường khả năng thụ phấn, ngăn ngừa hiện tượng rụng trái sớm và cải thiện chất lượng trái (hương vị, độ ngọt). Khi thiếu Bo, sức sống hạt phấn yếu, tỷ lệ đậu quả thấp, và cuống hoa/trái dễ hình thành tầng rời, dẫn đến rụng.
• Kẽm (Zn): Đóng vai trò quan trọng trong tổng hợp axit nucleic, protein và auxin, kích thích ra hoa sớm và nhiều, tăng tỷ lệ đậu trái.
• Kali (K): Có vai trò vận chuyển dinh dưỡng từ lá đến hoa và trái, giúp hoa nở to, đậu trái nhiều, hạn chế rụng non và tăng sức đề kháng cho cây.1
• Lân (P): Giúp phát triển bộ rễ, tăng cường khả năng hấp thụ dinh dưỡng, và thúc đẩy hình thành mầm hoa, ra hoa sớm và nhiều.
• Mất cân đối dinh dưỡng: Việc dư thừa đạm (N) là một nguyên nhân phổ biến khiến cây ưu tiên phát triển đọt non thay vì tập trung nuôi trái, dẫn đến hiện tượng rụng trái hàng loạt.

Xem thêm: Cây trồng bị úng nước: 5 nguyên nhân chính

2.4 Quản Lý Nước Tưới Không Hợp Lý

• Tưới nước, bón phân sai kỹ thuật: Tưới quá nhiều nước, đặc biệt vào buổi chiều, hoặc để cây khô hạn quá lâu rồi tưới đột ngột sẽ gây sốc nước, làm rối loạn sinh lý cây. Bón phân không cân đối, đặc biệt là lạm dụng phân đạm, hoặc bón sai thời điểm cũng là nguyên nhân phổ biến làm cho sầu riêng rụng trái non
• Không tỉa hoa, tỉa trái hợp lý: Để cây ra quá nhiều hoa và trái non, vượt quá khả năng nuôi dưỡng của cây, sẽ dẫn đến sự cạnh tranh dinh dưỡng gay gắt giữa các bộ phận, làm tăng tỷ lệ sầu riêng rụng trái non
• Quản lý vườn kém thông thoáng: Trồng cây quá dày, không cắt tỉa cành hợp lý, hoặc để vườn rậm rạp sẽ làm giảm khả năng quang hợp của cây, tăng độ ẩm trong vườn, tạo điều kiện thuận lợi cho sâu bệnh phát triển và lây lan. Ngoài ra, việc không dọn sạch cỏ rác, lá cây mục tủ dưới gốc cây còn tạo nơi trú ngụ cho kiến (là tác nhân tha rệp sáp) và các nguồn bệnh khác khiến 

2.5. Sâu Bệnh Hại

Giai đoạn ra hoa và quả non của cây sầu riêng là thời điểm cực kỳ nhạy cảm, dễ bị côn trùng và nấm bệnh tấn công mạnh khiến sầu riêng rụng trái non

Nấm bệnh phổ biến:

• Bệnh Thán thư (Colletotrichum Gloeosporioides): Gây ra các mảng khô ở đầu lá, hoa bị khô và rụng lác đác, trái non khô héo, rụng dần và có thể xuất hiện lớp trắng bao phủ bên ngoài. Bệnh này có thể làm rụng trái hàng loạt, đặc biệt khi cây đã nhiễm bệnh từ trước hoặc trong thời kỳ đậu quả. Nấm thán thư phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt và mưa nhiều. nguyên nhân dẫn đến sầu riêng rụng trái non
• Nấm Phytophthora (Phytophthora palmivora): Gây thối trái, xì mủ thân, thối rễ và vàng lá. Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm, nhiều mưa, sương mù và đất thoát nước kém. Nấm Phytophthora có thể gây thiệt hại lên đến 50% sản lượng.
• Nấm hồng: Gây thối trái, đặc biệt trên các vườn có hiện tượng nứt thân xì mủ.Bệnh chết cành (Diplodia Heveae): Gây ra các đốm nâu đen, sau đó lan rộng, khiến cành bị khô héo và gãy rụng. Bệnh này cũng phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt, mưa nhiều khiến cho sầu riêng rụng trái non

Côn trùng gây hại:

• Sâu đục trái: Sâu non tấn công từ vỏ vào bên trong trái, gây biến dạng và làm rụng trái non. Khi trái lớn, sâu gây mất phẩm chất và tạo điều kiện cho nấm tấn công. Sâu thường gây hại ở phần tiếp giáp của trái mọc thành chùm.
• Rệp sáp, rầy mềm, rầy phấn trắng: Các loài này chích hút nhựa ở nụ, bông và trái non, làm trái kém phát triển và dễ rụng. Rệp sáp còn có thể gây hại cả khi trái đã lớn.
• Nhện đỏ: Gây hại trái non, dẫn đến rụng trái.
• Sâu ăn bông, bọ cánh cứng ăn bông, bọ trĩ: Các loài này ăn cuống và các bộ phận của bông, khiến bông rụng, hoặc chích hút nhựa ở nụ, bông, trái non.

3. Cách Khắc Phục & Phòng Tránh Sầu Riêng Rụng Trái Non

3.1. Bổ Sung Dinh Dưỡng Cân Đối, Đúng Lúc

• Bón gốc: Tăng phân hữu cơ, NPK cân đối, ưu tiên lân (P) và kali (K) khi nuôi trái.
  
• Bón lá: Phun Canxi, Bo, Magie định kỳ

Xem thêm: Hướng Dẫn Từ A-Z Để Mở Đại Lý Sinh Lời Hiệu Quả

3.2. Quản Lý Nước Tưới Hợp Lý

• Giữ ẩm ổn định, tránh khô hạn hoặc ngập úng.
  
• Sau mưa lớn, thoát nước nhanh để bảo vệ rễ.

3.3. Kiểm Soát Ra Đọt Non

• Tỉa cành, lá thừa giảm cạnh tranh dinh dưỡng.
  
• Hạn chế phân đạm trong giai đoạn nuôi trái.

3.4. Phòng Trừ Sâu Bệnh

• Vệ sinh vườn: Loại bỏ lá rụng, cành khô.
  
• Phun thuốc phòng bệnh cho cuống trái ngay từ đầu.
  

3.5. Tỉa Trái – Giảm Tải Cho Cây

• Tỉa lần 1 khi trái bằng quả trứng gà.
  
• Loại bỏ trái sâu bệnh, méo, mọc quá dày.

4. Kết Luận

Sầu Riêng Rụng Trái Non hoàn toàn có thể kiểm soát nếu áp dụng đúng kỹ thuật. Việc theo dõi định kỳ, phòng ngừa chủ động và xử lý kịp thời là chìa khóa để đạt năng suất và lợi nhuận cao.
Hãy áp dụng ngay các biện pháp trên để bảo vệ vườn sầu riêng của bạn. Đừng quên theo dõi fanpage hoặc đăng ký nhận tin để được cập nhật lịch chăm sóc, phun phân, tưới tiêu phù hợp từng mùa vụ!